کلاژن چیست
فراوان ترین پروتئین بدن کلاژن است. کلاژن از یک اسم یونانی به معنای چسب گرفته شده است و همانطور که از نام آن مشخص است، این نوع بافت، ماندد چسبی است که سایر بافت ها را به هم متصل می کند و جزء اصلی استخوان، دندان، پوست، ماهیچه ها، تاندون ها و غضروف ها است.
خصوصیات کلاژن
کلاژن دارای خاصیت بازجذبی است به این معنا که تغییر شکل داده، شکسته شده و به اجزای کوچک تر تبدیل می شود؛ در نهایت دوباره جذب بدن می شود. این ویژگی باعث شده است کلاژن در بسیاری از درمان های پزشکی مورد استفاده قرار گیرد. حالت کشسانی و الاستیسیته پوست در نتیجه وجود کلاژن است و به کمک این پروتئین است که پوست با جایگزین کردن سلول ها جوانی و خاصیت ارتجاعیش را حفظ میکند. کلاژن بافت ها را مقاوم و انعطاف پذیر می کند تا در مقابل کشش مقاومت کنند.
انواع کلاژن
انواع متفاوتی از کلاژن در بدن وجود دارد که سه تا پنج نوع آن از اهمیت بالایی برخوردار هستند. به طور مثال کلاژن نوع یک در لایه های پوست وجود دارد که باعث تقویت آنها می شود. وظیفه این کلاژن کمک به ساخت فیبروبلاست در ناحیه درم پوست است. فیبروبلاست، شبکه ای فیبری از سلول هاست که سلول های جدید روی آن رشد می کنند. وجود این شبکه و تولید و رشد سلولهای تازه باعث جوانسازی پوست می شود. کلاژن همچنین در تعویض و ترمیم سلول های مرده پوست نیز نقش دارد.
کاهش کلاژن در بدن
وجود مناسب کلاژن در پوست موجب ایجاد ظاهری قوی و جوان در پوست می شود. با افزایش سن، ناخنها ضخیمتر میشود، خاصیت ارتجاعی پوست کم میشود، زخمها دیرتر خوب میشود و شکستگیها دیرتر ترمیم میشود. همه اینها نشانههای کم شدن میزان کلاژن در بدن است که فراوانترین پروتئین موجود در بدن میباشد.
بالا رفتن سن و برخی عواملی محیطی تولید این پروتئین را کاهش می دهند و باعث چین و چروک و افتادگی پوست و نهایتا پیری می شود. عواملی مانند مصرف زیاد قند، مصرف دخانیات و قرار گرفتن در معرض نور خورشید، استرس، آلودگی هوا، مصرف بیش از حد کافئین رژیم غذایی نامناسب باعث تشدید کاهش تولید آن می شود.
افزایش کلاژن در بدن
مواد غذایی حاوی ویتامین ث مثل انواع میوهها و سبزیجات و مواد غذایی حاوی پروتئین مثل گوشت قرمز، گوشت سفید، تخم مرغ، لبنیات و حبوبات کلاژن سازی را افزایش میدهند. آب استخوان مرغ یا گاو و گوسفند دارای مقادیر زیادی کلاژن است. ژلاتین هم یک ماده غذایی سرشار از کلاژن است. مواد غذایی حاوی اسید چرب امگا 3 سبب افزایش تولید کلاژن میشوند. هرچه کلاژن بیشتری داشته باشید، بدن شما قادر به تولید و نگهداری بیشتر آن می باشد.
خوراکی هایی که برای ساخت کلاژن ضروری هستند:
پرولین: سفیده تخم مرغ، جوانه گندم، لبنیات، کلم، مارچوبه و قارچ حاوی آمینو اسید پرولین هستند.
گلایسین: پوست مرغ و ژلاتین منابعی غنی از آمینو اسید گلایسین می باشند.
مس: مس که در فعال کردن آنزیم واکنش ساخت کلاژن نقش دارد در دانه کنجد، پودر کاکائو و عدس یافت می شود.
ویتامین C: ویتامین C که در انواع مرکبات و سبزی ها وجود دارد، در کنار هیالورونیک اسید از مواد ضروری برای ساخت کلاژن در بدن است.
بعضی از ماهیها مثل ماهی آزاد، ماهی تن، مغزهایی مثل بادام، بادام هندی و گردو و روغنهای گیاهی از مواد غذایی حاوی امگا 3 هستند.
افزایش کلاژن با روش های درمانی
روش های درمانی و تخصصی بسیاری جهت تحریک تولید کلاژن در پوست وجود دارد که در زیر به آنها اشاره خواهیم کرد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی
پیلینگ شیمیایی
تزریق کلاژن
و….
در دهه 80 میلادی از زیدرم و زیپلاست که کلاژن های تزریقی گاوی هستند. جهت تزریق مستقیم و افزایش کلاژن در پوست استفاده می کردند اما امروزه پرکننده ها و فیلر های پوست حاوی هیالورونیک اسید جایگزین مشتقات حیوانی شده اند. هیالورونیک اسید، این ماده ی طبیعی نه تنها باعث تقویت و استحکام پوست می شود بلکه قادر به نگهداری آب تا هزار برابر وزن خود است و هنگام نیاز پوست به رطوبت، آب رسانی به آن را انجام می دهد.